"Αυτός ο παίχτης είναι τετραπέρατος" είπε ο Λένι Ουίλκενς
παρακολουθώντας τον το 1995 στην Αθήνα. "Είναι ένας από τους πιο
ολοκληρωμένους παίχτες που παίζουν μπάσκετ στην Ευρώπη" δήλωση του
Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς. "Το μοναδικό που δε μπορεί να κάνει μέσα στο
γήπεδο είναι να βάλει κουστούμι και να δίνει οδηγίες από τον πάγκο"
σύμφωνα με τον Κώστα Μίσσα.
"Κόψε τσιγάρο, ποτά και τη μηχανή και κατέβα μαζί μου στην προετοιμασία να χτίσω τον Ολυμπιακό επάνω σου" πρόσκληση από τον Ιωαννίδη. "Δεν τον έχω δει ποτέ σε πρωινή προπόνηση, δε νομίζω ότι τα πάει καλά μαζί της" ατάκα τόσο πραγματική από τον Βλάντο Τζούροβιτς. "Ο ένας χρόνος που έπαιξα μπάσκετ μαζί του ήταν ίσως ο πιο εύκολος της καριέρας μου" αποδεχόμενος αγωνιστικά εύσημα από τον Ντίνο Ράτζα. Ανατρέχοντας σε ΤΡΙΠΟΝΤΑ της εποχής βρήκα και άλλες πολλές ρήσεις σχετικά με τον εν λόγω παίχτη, από συμπαίχτες, προπονητές, δημοσιογράφους, θέλησα όμως να ξεχωρίσω αυτές που προσφέρουν μια ολοκληρωμένη και ουχί εξωραϊσμένη, έστω και μικρής εμβέλειας, εικόνα της πορείας του παίχτη που από το σύνολο του ελληνικού μπάσκετ αναγνωρίζεται ως ο πιο ολοκληρωμένος όλων των εποχών. Για μένα προσωπικά, ο τίτλος της συγκεκριμένης ανάρτησης τα λέει όλα για τον "μπέμπη" του ελληνικού μπάσκετ, Φάνη Χριστοδούλου.
Προτού συνεχίσω, οφείλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής λέγοντας ότι με τον Φάνη ΔΕ μπορώ να είμαι, όσο και αν θα προσπαθήσω, απόλυτα αντικειμενικός στις κρίσεις μου, καθώς αποτελεί εδώ και χρόνια τον πιο αγαπημένο μου παίχτη που έπαιξε ποτέ μπάσκετ, μια προσωπική αδυναμία όπως άλλοι έχουν τη σοκολάτα ή τις ξανθιές γυναίκες. Ένας από τους βασικότερους λόγους που ασχολήθηκα με την σπυριάρα μπάλα ήταν ο "μπέμπης", κατά συενέπεια ζητώ εκ προοιμίου τη σχετική επιείκια σας.
Αυτό που κυρίως θαύμαζα στον Φάνη ήταν ότι "είχε" όλο το παιχνίδι στα χέρια του μόνο και μόνο εξ αισθήσεως. Ο Γκάλης ήταν ο απόλυτος επαγγελματίας, αφοσιωμένος και συγκεντρωμένος στο στόχο του από την αρχή ως το τέλος. Ο Γιαννάκης προσέθετε το ασίγαστο του πάθος, την αγωνστική αυτοθυσία και αυταπάρνηση σε κάθε του κίνηση. Ο δικός μου είχε όμως ανέκαθεν στο παιχνίδι του μια σχεδόν εξωπραγματική έκτη αίσθηση που του επέτρεπε να καταλαβαίνει τι χρειάζεται σε κάθε φάση και κυρίως τι "μικρό και ασήμαντο" χρειαζόταν να γίνει σε κάθε φάση προκειμένου να επιτευχθεί το πιο "μεγάλο και σημαντικό" αποτέλεσμα αυτής, είτε αυτό ήταν μια καλή άμυνα ή ένα καλάθι στην επίθεση. Ο Φάνης τρόπον τινά δημιουργούσε όλες εκείνες τις μικρές προϋποθέσεις προκειμένου είτε ο ίδιος είτε -πιο συχνά- οι συμπαίχτες του να σκοράρουν, να πάρουν το ριμπάουντ, να κλέψουν τη μπάλα, να βρουν το ξεμαρκάριστο σουτ, να παίξουν μια καλή άμυνα. Παρομοιάζοντας το παιχνίδι του με την κατασκευή μιας πολυκατοικίας, ο Φάνης συχνά έριχνε τα "μπετά" προκειμένου να αναστηλωθούν μετά οι όροφοι, όσοι και αν ήταν αυτοί.
Το εκπληκτικό στην περίπτωσή του ήταν ότι αυτός ο τρόπος παιχνιδιού ήταν πέρα για πέρα ενστικτώδης, ένα δώρο από το Θεό του μπάσκετ, ένα "τάλαντο" της φύσης που του δόθηκε απλόχερα και αυτό ήταν που προσωπικά με εντυπωσίαζε καθώς στα μάτια μου τον κατέτασσε -εν δυνάμει δυστυχώς όπως αποδείχθηκε- αναμεταξύ των πιο κορυφαίων παιχτών μπάσκετ που είχα μέχρι τότε δει, ακούσει, μάθει. Ο Φάνης γεννήθηκε με μια ακόμα δυνατότητα σε σχέση με όσους παίζουν μπάσκετ και αυτή ήταν η -εξ αίματος- ανάγνωση του παιχνιδιού, η αντίληψη του τι συμβαίνει, η κατανόηση της φύσης των δομικών αρχών που διέπουν το αγαπημένο μας παιχνίδι και της αξιοποίησής αυτών σε πολύ μεγάλο βαθμό. Όλα αυτά τα χρόνια που βλέπω μπάσκετ προσπαθώ να βρω παίχτες που να ΜΗΝ έχουν φτάσει στο ίδιο -ή ακόμα και ανώτερο- επίπεδο γνώσης ή και αίσθησης του παιχνιδιού με τρόπο επίκτητο, ήτοι προπόνηση, προετοιμασία, ανάλυση, ΑΛΛΑ εκ φύσεως και δυσκολεύομαι πολύ. Ακόμα και αν αναλογιστούμε και τον τρόπο που έπαιζε μπάσκετ αλλά και το πως το αντιμετώπιζε νομίζω, θα καταλήξουμε στο ίδιο συμπέρασμα λιγότερο ή περισσότερο.
Ο Φάνης μπορούσε να παίξει άμυνα τον οποιονδήποτε και αυτό δεν το λέω εγώ αλλά αποδεικνύεται από τους τελευταίους δύο αγώνες που είδαμε φαντάζομαι όλοι στο blog, όταν το 1987 κυνηγούσε τον πιο επικίνδυνο σκόρερ εκείνης της εποχής στην Ευρώπη που έπαιζε στο 1-2 (Ντράζεν), ενώ μόλις 2 χρόνια μετά κάνει το ίδιο με τους Βολκόφ-Τιχονέκο που έπαιζαν στο 3-4. Να μην αναφερθώ για το ποιους μάρκαρε στην καριέρα του στον Πανιώνιο, γιατί θα γράφω για πάντα νομίζω (από τον Γκάλη έως τον Βράνκοβιτς). Σίγουρα ήταν καλός αμυντικός, του άρεσε η άμυνα, αλλά το κυρίαρχο στοιχείο της αμυντικής του ικανότητας ήταν ότι "διάβαζε" σχεδόν πάντα σωστά την επιθετική κίνηση του αντιπάλου. Και αν δεν το έκανε την πρώτη φορά, το έκανε την δεύτερη ή την τρίτη. Ο Γιαννακης ή ο Σιγάλας ή ακόμα και ο Διαμαντίδης βγάζουν φανατισμό στην άμυνα, κυνηγητό, πάθος και φαίνεται ότι το έχουν δουλέψει πολύ, ο Φάνης μπορούσε και ήταν πάντα ένα βήμα μπροστά από την κίνηση του αντιπάλου του είτε ψηλού είτε κοντού. Καταλάβαινε, αντιλαμβανόταν, "οσφραινόταν" τι θα γίνει ή τι χρειαζόταν να γίνει και ανάλογα αντιδρούσε. Μια φορά νομίζω μόνο όλα αυτά τα χρόνια ηττήθηκε κατά κράτος σε μια από τις πρώτες του συμμετοχές σε μεγάλη διοργάνωση με την Εθνική από τον Όσκαρ Σμιτ. Ο τρόπος που πάσαρε ήταν επίσης ενδεικτικός του πόσο καλά γνώριζε τις θέσεις των συμπαιχτών και των αντιπάλων του μέσα στο γήπεδο, καθώς προσπαθούσε όλες του οι πάσες να μετατρέπονται σε πραγματικές ασσίστ και να καταλήγουν σε εύκολο καλάθι ή ξεμαρκάριστο σουτ. Μπορώ να θυμηθώ πάμπολλες φάσεις κατά τις οποίες ο "μπέμπης" περνούσε τη μπάλα από την "κλειδαρότρυπα" όπως συνηθίζουμε να λέμε εκθέτοντας όλην την αντίπαλη άμυνα. Και αυτό ήταν κάτι που δεν το έκανε πολύ συχνά μέσα στο παιχνίδι, παρά μόνο τις φορές εκείνες που έβλεπε την άμυνα πραγματικά ευάλωτη, σε αντίθεση με σήμερα για παράδειγμα που ένα σωστό split out αμέσως καταγράφεται ως ασσίστ. Πολλοί αμερικανοί παίχτες που έπαιξαν για τον Πανιώνιο ακόμα και τώρα μιλάνε για το πόσο πιο εύκολο γινόταν το παιχνίδι τους από τις πάσες του Χριστοδούλου.
Θα τολμήσω να πω κάτι που σκέφτομαι πολύ καιρό θέλοντας -υπερβάλλοντας λίγο- να προσπαθήσω να αποτιμήσω τις αγωνιστικές δυνατότητες αυτού του παίχτη και πόσο πολύ τις θεωρώ προσωπικά σπάνιες. Ο Φάνης, κατά κάποιο τρόπο, ήταν προπομπός της ανάπτυξης της.....στατιστικής και της ανάλυσης του παιχνιδιού του μπάσκετ. Ακούγεται υπερβολικό? Ίσως, για αυτό ζητώ πάλι την επιείκειά σας. Μέχρι τότε υπήρχαν έννοιες στις οποίες δε δίναμε τόση μεγάλη σημασία, όπως η οικονομία του παιχνιδιού, η αναλογία ασσίστ-λαθών, η έννοια του "all around", της περιστροφής στην άμυνα, του split out, έννοιες που είτε δε γνωρίζαμε είτε κανείς δε μας τις είχε "δείξει", εικονοποιήσει μέσα στο γήπεδο ώστε να καταλάβουμε πόσο πιο πολύπλοκο είναι ένα άθλημα που οι περισσότεροι το είχαμε ανάγει σε καταμέτρηση πόντων. Για να γίνω πιο κατανοητός, οι θαυμαστές του Διαμαντίδη συνεχώς υποστηρίζουν πόσα πολλά πράγματα κάνει ο Μήτσος μέσα στο παιχνίδι, άλλα αποτυπωμένα στη στατιστική άλλα όχι. Επιτρέψτε μου να θεωρήσω ως θεμελειωτή και πρωτεργάτη αυτής της θεώρησης του μπάσκετ τον μικρό αδελφό του Χρήστου Χριστοδούλου, αλλά ταυτόχρονα και "άκληρο ικανών συνεχιστών" καθώς οι μεταεπονομαζόμενοι "Φάνηδες" ποτέ δε κατάφεραν ούτε καν ακροθιγώς να φτάσουν τα υψηλά στάνταρ που έθεσε ο ίδιος και αναφέρομαι,μεταξύ άλλων, σε Καράγκουτη-Κακιούζη-Παπανικολάου-Αλβέρτη-Ταπούτο.
Θυμηθείτε τον τρόπο που αντιμετώπιζε τα παιχνίδι και δη τα πιο σημαντικά και σχεδόν θα καταλάβετε ότι ήταν -ή έμοιαζε- τόσο σίγουρος για το παιχνίδι που ποτέ δεν φαινόταν ιδιαίτερα αγχωμένος ή ανήσυχος. Μπορεί να είμαι και επηρεασμένος, νομίζω όμως ότι σε όλα τα μεγάλα ραντεβού και της ομάδος αλλά και της Εθνικής ο Φάνης ήταν σχεδόν πάντα παρών να προσδώσει την ποιότητά του απλόχερα. Διαβάζοντας περιοδικά της εποχής, χαμογέλασα όταν το 1993 νομίζω ο Φασούλας, αφού παράτησε την Εθνική για να πεταχτεί μέχρι τη Νέα Υόρκη για δουλειές, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί ο Κιουμο, επέστρεψε κάνοντας το τουρνουά της ζωής του, γνωρίζοντας τι τον περίμενε στην πατρίδα, δήλωσε ότι δε φοβόταν μήπως αποτύχει γιατί είχε ζητήσει από τον "χοντρό" ένα βράδυ στο δωμάτιο καπνίζοντας πούρα να αναλάβει στα δύσκολα και αυτός του απάντησε ότι θα γυρίσει στην Ελλάδα με το κεφάλι ψηλά. Και στον πιο κρίσιμο αγώνα, εναντίον του Καναδά του αστέρά τότε του ΝΒΑ Ρίκι Φοξ, ο Φάνης βάζει 5-6 τρίποντα και κρατάει τον αντίπαλό του σε μονοψήφιο αριθμό πόντων. Σε ένα άλλο ΤΡΙΠΟΝΤΟ διαβάζω άρθρο του Σκουντή -μέγας θαυμαστής του Φάνη- όταν είχε ακολουθήσει τον Πανιώνιο σε ένα ματς για το Κόρατς στο Ισραήλ και ενώ ο Πανιώνιος στο πρώτο ματς είχε κερδίσει με 4-5 πόντους. Όλο το προηγούμενο βράδυ ο Φάνης γέμισε ένα τασάκι τσιγάρα και όταν ο Σκουντής τον ρώτησε πως διάολο θα παίξει την επόμενη μέρα, ο χοντρός του είπε grosso mondo: "Μη σε νοιάζει για μένα, εγώ το μπάσκετ μου θα παίξω ότι και αν γίνεται στο γήπεδο. Για τους άλλους δε ξέρω". Ο Πανιώνιος έχασε πολλά με λίγα και κανείς εκτός του αρχηγού του που ξεπέρασε τους 20 πόντους δε ξεχώρισε. Δεν τον ενδιέφεραν αυτά, γιατί είχε την γνώση, την αντίληψη, την αίσθηση του παιχνιδιού μέσα του ο τύπος αυτός.
Θαυμάζω και καμαρώνω το Σιγάλα γιατί ξεκίνησε από "μπασκετικό κούτσουρο" και μέσω σκληρής δουλειάς κατάφερε να φτάσει στην κορυφή. Χαίρομαι για τον Φασούλα, γιατί έστω και καθυστερημένα, μετά τα 30 και μεταγραφή στον ΟΣΦΠ, κατάφερε να παίξει μπάσκετ υψηλού επιπέδου και αμυντικά αλλά και επιθετικά, να ωριμάσει μπασκετικά και να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του. Απολαμβάνω τον Διαμαντίδη γιατί από ένα αμούστακο μειράκιο του Ηρακλή με πολύ κακό σουτ κατάφερε να θεωρείται από πολλούς ως ο καλύτερος παίχτης στην Ευρώπη σήμερα. Και οι 3 αυτοί παίχτες κατάφεραν με πολύ ιδρώτα και προσπάθεια να αναρριχηθούν στη κορυφή του μπασκετικού, όχι μόνο ελληνικού, στερεώματος και να μείνουν εκεί για αρκετά χρόνια κερδίζοντας πολλούς και εγχώριους αλλά και ευρωπαϊκούς τίτλους. Ξεκίνησαν από χαμηλά και με υπομονή έφτασαν ψηλά, αντιθέτως ο Φάνης εκ φύσεως ήταν πολύ ψηλά και αυτό ίσως και να το ήξερε, να το ψυλλιαζόταν και για αυτό από νωρίς άρχισε την κατηφόρα, καθώς στην ηλικία που οι 3 προαναφερθέντες άρχιζαν να χτίζουν την καριέρα τους, η δική του είχε ήδη πάρει τον κατήφορο.
"Δεν κομίζω γλαύκας εις τας Αθήνας" λέγοντας ότι ο Φάνης ποτέ του δε δούλεψε, δεν προπονήθηκε, δεν κουράστηκε, δε φέρθηκε ως επαγγελματίας και απερίφραστα δε θα τον συγχωρέσω ποτέ για αυτό. Όποιος διάβασε την ανάρτηση της Κουρούνας στο τελευταίο τεύχος του ALL-STAR θα καταλάβει. Ο Φάνης από μικρός ήταν ξεχωριστός, έγινε σημαία μιας ολόκληρης γειτονιάς, σύμβολο ομάδος, αρχηγός, είδωλο και αυτό δεν το διαχειρίστηκε. Όσον ακόμα το κορμί του άντεχε μπορούσε και άπλωνε στο παρκέ το ταλέντο του, από ένα σημείο και μετά άπλωνε μόνο τα κιλά του. Τον έχω δει να φεύγει μετά από αγώνα στη Ν. Σμύρνη και να καταλήγει σε ένα γνωστό του μπαράκι με μια μπουκάλα μαυροδάφνη κάτω από τη μασχάλη του και ενώ πριν έχει κάνει στο γήπεδο παπάδες!!!! Δεν τον ένοιαζε, γιατί το "είχε", ήξερε πως μπορούσε με το μυαλό και τη γνώση των βασικών του μπάσκετ να αντιμετωπίσει κάθε κατάσταση. Αρνήθηκε τον ΟΣΦΠ, τον ΠΑΟ, το ΝΒΑ, την πρωινή προπόνηση, τα βάρη, τα βουνά, τις ταλαιπωρίες, γιατί ήθελε να γυρίζει στην αγαπημένη του μητέρα και να τρώει από το φιλαράκι του που είχε εστιατόριο το μπιφτέκι "Φάνης" όπως είχε ονομαστεί για πάρτη του. Μπορεί κανείς να αναλογιστεί που θα μπορούσε να φτάσει ο συγκεκριμένος παίχτης αν δούλευε όσο ο.......Λυπηρίδης??? Δε ξέρω ούτε μπορώ να υποθέσω τι καριέρα θα έκανε στο ΝΒΑ, αλλά τουλάχιστον στην Ευρώπη, ένας Φάνης αδυνατισμένος, γυμνασμένος, με καλή φυσική κατάσταση θα μας είχε χαρίσει πολύ περισσότερες στιγμές να θαυμάσουμε το μοναδικό του ταλέντο. Και αυτό που με εξοργίζει μαζί του είναι ότι όσο και αν ψάχνω και σε άλλα σπορ να βρω τέτοια πορείας αυτοκαταστροφής δεν μπόρεσα εύκολα, καθώς σχεδόν όλοι είτε λιγότερο είτε περισσότερο επένδυσαν στο ταλέντο τους με μετοχές σκληρής δουλειάς. Θα ήταν ο Φέντερερ ή ο Ναδάλ σήμερα εκεί που ήταν αν δε είχαν προπονηθεί ατέλειωτες ώρες? Θα θεωερείτο ο Μέσσι ο καλύτερος στον κόσμο αν από τα 6 του χρόνια δε συμμετείχε σε κάθε προπόνηση? Μήπως να ρωτήσουμε τον Σουμάχερ πόσα χλμ έχει οδηγήσει στη ζωή του?
Ο "μπέμπης" πλέον ζει μόνιμα στην Πάρο έχοντας ένα πρακτορείο ΠΡΟ-ΠΟ μαζί με τη γυναίκα του και τους φίλους του. Ο "μπον-βιβέρ" χαρακτήρας του δυστυχώς τον ακολούθησε και στη μετέπειτα ζωή του, όταν και βιάστηκε να ανοίξει με τον αδερφό του μια βιομηχανία ρούχων επενδύοντας ταυτόχρονα λεφτά και στο χρηματιστήριο, χωρίς καμία γνώση κανενός εκ των δύο τομέων, με συνέπεια όλα αυτά πια να είναι ένα άσχημο παρελθόν, καθώς χάθηκαν χωρίς να ξαναγυρίζουν. Βλέπετε, στο γήπεδο μέσα ο Φάνης ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΝΩΜΗ μου είχε την εκ φύσεως δυναμική να αποκρυπτογραφήσει κάθε εμπόδιο, δυσκολία και να υπερκεράσει τον αντίπαλο σηκώνοντας μόνο τα μάτια του για να δει συμπαίχτες και αντιπάλους. Όπως κάποτε είπε και ο Γ. Καλαϊτζής "Ένας παίχτης του 5 αυτόματα ανεβαίνει στο 7 μόνο και μόνο με την παρουσία του Φάνη στο γήπεδο...". Στο παιχνίδι όμως που όλοι παίζουμε εκτός γραμμών, η προπόνηση -ευτυχώς ή δυστυχώς- είναι απαραίτητη.
Ακόμα και αν όλα γυρνούσαν στην αρχή και ξαναέπαιζε μπάσκετ, εγώ πάλι θα έβαζα τα λεφτά μου στο στοίχημα της καριέρας του Φάνη...Και ας ήταν η κατάληξη η ίδια και το στοίχημα χαμένο..
Υ.Γ. Drazen, όχι "Ευρωπαίος Πίπεν" καθώς δεν είχε αθλητικά προσόντα..Κάτι σε πιο λευκο-ξανθο μου κάνει, αν με πιάνεις...
